NGÀY XƯA, BA CŨNG CÓ MỘT NGƯỜI THẦY...

Rời ghế nhà trường thắm thoát cũng ba mươi năm hơn, thời áo trắng tinh khôi, trang vở học trò, dòng chữ nét bút đã xa đi trong tôi một thuở nào lâu lắm rồi ! Và... những chuổi ngày tất bật cơm áo gạo tiền, lo toan cuộc sống đã kéo tôi qua đi thời trai trẻ. Cứ gần đến ngày 20/11 mỗi năm, các con tôi lại háo hức nhộn nhịp nào quà nào thiệp cho Ngày Lễ Hiến Chương Các Nhà Giáo.

Cứ thế các con lại đánh thức trong tôi thời học trò xa xăm, mái trường thân thương cùng Thày cô kính mến của mình. Thời gian cứ trôi trong lặng lẻ, cuộc sống vẫn xôn xao đời thường, ở một góc nhỏ nơi tâm hồn tôi lúc nào cũng không nguôi nhớ về kỷ niệm thời nội trú xa xưa...nơi đó một thời gắn bó tuổi niên thiếu mà ký ức còn mãi in đậm về Người, một người Thầy kính yêu mà tôi gọi bằng Frère; đó là Frère Léonard của một trường dòng Lasan đạo Thiên Chúa.

Ngày đó tôi nhớ vào một buổi sáng, ông nội dắt tôi vào ngôi trường to lớn. Ngoài trời lất phất những hạt mưa tháng tám giăng đầy cả sân trường, những cây còng rũ lá nhỏ những giọt nước trời lạnh lẻo, khiến cho thằng học trò nhỏ lần đầu tiên xa nhà đi học như tôi không khỏi bở ngở xao lòng ! Bước vào trường, hình ảnh đầu tiên đập vào mắt tôi là bức tượng trắng xóa hướng nhìn ra cổng: một người Thầy trong áo tu dài nhìn xuống cậu học sinh (nhỏ như tôi) tay cầm quyển sách giở ra ngước nhìn lên : chút gì đó nghiêm trang, ân cần, gần gủi và lạ lẩm với tuổi thơ của tôi. Thế là tôi bước vào cuộc sống mới, học sinh nội trú của một trường dòng Lasan.

Một ngôi trường rộng lớn xây từ thế kỷ 19 dáng dấp kiến trúc cổ của Pháp, những cây còng to lớn phủ rộng cả sân, có tới ba sân bóng rổ, dãy hành lang dài hun hút …mình thật quá nhỏ bé và chút gì đó háo hức tò mò.
Thầy giáo của trường là người thuộc dòng tu đạo Công Giáo hiến thân cho giáo dục thế hệ trẻ. Chúng tôi gọi là Frère (thay cho từ Thầy), khoác trên người một áo dài đen rộng thụng phủ tới chân và hai mảng trắng ở cổ phiá trên ngực. Một màu đen lạnh lùng như quan tòa khắc khe cộng với gương mặt nghiêm nghị, làm pha chút rụt rè lẩn kính trọng nơi tôi. Khi Frère đến tiếp nhận cậu “tân binh” cùng nụ cười thân mật cởi mở, cảm giác tôi lúc đó trở nên gần gũi và dạn dĩ hơn. “Dáng con cao để Frère tập bóng rổ cho con” Frère nói nhẹ nhàng làm vở òa niềm vui trong tôi (vì tôi rất thích và có năng khiếu bộ môn này).

Thắm thoát những năm tháng nội trú tiểu học, rồi trung học, rồi chuyển trường cũng thuộc dòng Lasan ở các tỉnh, tôi trãi qua nhiều Frère dạy bảo. Các Frère đa phần tốt nghiệp hoặc tu nghiệp ở nước ngoài về nên ảnh hưởng ít nhiều nền giáo dục của tây học. Môi trường nội trú với giờ giấc chuẩn mực trong học tập sinh hoạt và vui chơi. Một Bề Trên (Fr.Maxime) chăm sóc nội trú : nghiêm khắc và lạnh lùng ! Trong túi lúc nào cũng có sợi roi điện dành cho học sinh phạm luật. Ngoài việc học ra các Frère còn trắc nghiệm cá tính đề qua đó khám phá thêm tính cách đề định hướng, xử lý tình huống một công việc, cách làm cụ thể cho mỗi học sinh. Một thư viện phong phú đa dạng đầy đủ những đầu sách giáo dục tốt, những lần tổ chức từ thiện tham quan thăm trại mồ côi, người già…đã dần dần hình thành trong chúng tôi một nhân cách sống đẹp. Câu danh ngôn : ”HỌC CHỮ NGHĨA THÌ DỄ, HỌC ĐỂ THÀNH NGƯỜI THÌ KHÓ “ của Sévigne (danh nhân Pháp) mà Frère thường làm đề tài giảng giải và cho học sinh viết thu hoạch.

Những nhu cầu về văn thể mỹ với cơ sở dụng cụ, vật chất đầy đủ chúng tôi được làm quen tất cả. Từ đó, các Frère tận tình theo dõi từng bước chân, bộc lộ những năng khiếu gì để đào tạo tới nơi tới chốn. Nhà trường thường xuyên tổ chức tạo thành một phong trào trong giới học sinh chúng tôi. Mỗi cuộc thi văn nghệ, thi đấu thể thao, bích báo, thi đua trong học tập… Sức lan tỏa rộng khắp toàn trường gây cho chúng tôi một sự thi đua trong háo hức thích thú. Các Frère đã tạo động lực tinh thần, một bệ phóng kiến thức vững chải, một tâm hồn khoáng đạt nhân hậu để là hành trang cho chúng tôi bước vào đời. Mỗi lần khoác trên áo đồng phục học sinh với huy hiệu của trường Lasan là chúng tôi hảnh diện và tự hào cũng như hô vang khẩu hiệu mỗi tuần làm lễ chào cờ : LASAN PHỤNG SỰ.

Vì là tu hành nên các Frère không có gia đình, thường chọn một học trò mình thích để gần gủi làm “con nuôi”, để an ủi tuổi già ấm áp trong lòng. Tôi cũng may mắn lọt vào “mắt xanh” của Fr. Léonard, tuổi đã ngoài 60 nhưng tóc đã bạc trắng dáng người mập mạp gương mặt trắng hồng với gọng kính trắng trông Frère nhân hậu gần gủi làm sao. Cứ hể chiều chiều hoặc sáng chúa nhật là tôi có khi cùng vài người bạn đến phòng Frère ra vườn hái những trái dưa gan tây chín quay sinh tố, câu cá bên ao sen, xem sách Pháp nhiều hình ảnh sắc màu hoặc mở cái máy nhạc cổ xưa cùng những chiếc đĩa hát nhạc Pháp thiếu nhi thật hay lạ. Frère còn dạy những bài hát thiếu nhi Pháp mà giờ tôi vẫn còn thuộc. Chúng tôi cũng giúp Frère chăm sóc hoa kiểng, vẽ nhiều hình ảnh cho Frère làm đạo cụ dạy môn Pháp văn, Frère còn chụp chúng tôi nhiều tấm hình, dạy chăm sóc hoa kiểng, các kỷ năng của một hướng đạo sinh… thật một ký ức ngọt ngào, một kỷ niệm thời niên thiếu trung học sẽ mãi in đậm nơi tôi đối với Frère.

Rồi thời cuộc biến đổi, trường Lasan không còn, các Frère một số ra đời trôi giạt các phương, học trò tứ tán tản lạc, chúng tôi như con chim non lạc lỏng, ngơ ngác giữa bầu trời không định hướng… Riêng tôi trở về miệt Miền Tây tiếp tục năm tháng phổ thông trung học của mình. Hết bậc phổ thông rời ghế nhà trường tôi lên saigon buôn bán, tất bật sinh nhai.

Một thời gian dài, làm ăn chút ít khấm khá tôi trở lại trường Lasan ST-CT, thăm nơi chốn củ tìm về kỷ niệm xưa. Cầu thang gổ bên cạnh phòng ăn hoang vắng, sân bóng rổ vắng lặng tiếng reo hò cổ vũ, dãy hành lang với bậc thềm rêu xanh. Kìa căn phòng của Frère vẫn còn đó, giàn dưa gan tây dây leo phủ đầy lá to xanh chi trơ lại giàn sắt khô khốc rỉ sét, những chậu hoa tươi tắn, những giống xương rồng đủ loại mà Frère chỉ cách tôi chăm sóc và sưu tầm … giờ đâu rồi ?! những bậc thang vô hồn tôi khẽ bước lên như tiếng thời gian vọng về vang tiếng cười đùa chúng tôi, giọng nói đầm ấm của Frère. Căn phòng đó ai ở cửa đóng im lìm vắng lặng, ngoài vườn lơ thơ vài chiếc lá khô, như văng vẳng tiếng nhạc Pháp ngày ấy, như bóng Frère thoang thoáng đâu đây !!! … cảnh đó người đâu ?! Thời gian vọng về dư âm đầy luyến tiếc, ngậm ngùi cô quạnh ! Chiều vàng nhạt nắng đã vươn vãi khắp nơi, tôi rảo bước đi mà lòng nặng trĩu mối tâm tư về hình bóng Frère, người thầy của mình.

Không biết Frère giờ nơi đâu ?! lòng vẫn canh cánh mong được gặp lại. Một hôm tình cờ trên phố, một bóng dáng quen thuộc chạy chiếc xe đạp phía sau là một cần xé to đùng. Tôi vội vượt lên thì bất ngờ đó là Fr. Nguyễn Tấn Kiệt ! (dạy môn Triết học lớp đệ nhất và nhị). Tuy không dạy trực tiếp tôi, nhưng có vài lần Frère xuống lớp dự giờ. Thế là tôi mời Frère về nhà chơi. Thật cảm động cái cần xé đó, xe đạp đó là Frère đi bỏ bánh mì (!), kiếm thêm sau những giờ dạy kèm . Thật buồn và xót sao ! Frère cũng dẫn tôi lại nơi ở lầu bốn Lasan Taberd để tâm sự vui buồn. Và qua Frère tôi được biết những Frère cao niên được tập trung về ở Lasan mai Thôn thuộc quận Bình Thạnh (sát bờ sông Saigon). Thật vui và hồ hởi ! tôi cố gắng thu xếp tự nhủ ngày gần đây bất ngờ đến thăm Fr. Léonard, sẽ quỳ dưới chân Frère tạ lỗi, sẽ ôm Frère dâng trào nổi nhớ thương gần 15 năm. Sẽ cung phụng tìm vể tuổi già cho Frère những niềm vui, sự chăm sóc trìu mến ân cần, sẽ tìm cho mình những tấm hình kỷ niệm ngày xưa Frère chụp rất nhiều và còn giữ.

Một buổi sáng, trên tay tờ báo với dòng tin : “ Nguyên dãy nhà một tầng trong đêm khuya 2 giờ sáng đã sạt lở đổ sụp xuống bờ sông làm biến mất cả một cảnh quan ven bờ sông thuộc dãy nhà dòng tu Lasan Mai Thôn. Mang theo 5 vị cao niên thuộc dòng tu viện, đã tử vong 4 và 1 thoát chết bơi vào bờ“, giật bắn người, không dám đọc tiếp… Nhưng rồi cái tên tôi hằng mong một ngày tìm đến đã nằm trong danh sách tử vong : LÉONARD LƯƠNG VĂN TRUNG. Tôi đã bật khóc, khóc cho hoàn cảnh mất mát thương tâm, khóc cho sự chia lìa tình Thầy trò chưa kịp trùng phùng, như con mất cha, chưa đền đáp một nghĩa tình thâm sâu mà mình mang nặng.

Vào một ngày tôi đến Lasan Mai Thôn, sau khi thăm các Frère già và hỏi thăm đường ra nghiã trang Lasan gần đó. Nằm sát bờ sông, cây thánh giá khắc tên hình đứng chơ vơ cùng phần mộ… tôi đã tìm thấy mộ Fr. Léonard và vài Frère khác mà tôi biết. Thật hiu quạnh cho một buổi chiều, phút ngậm ngùi tiếc thương. Những bó hoa tươi cho Fr. Léonard, Fr. Maxime, Fr.Samuel và Fr. Marcel. Con biết giờ đây không còn phút giây nào gặp được Frère nữa, tình cha nghĩa thầy con mang nặng. Frère đi rồi, trên dương trần con biết đền đáp gởi cho ai ??!! Kỷ niệm ngày xưa bên Frère con luôn nhớ, những dạy dổ ân cần như người Cha con càng không thể quên. Nhưng con hối hận, quá muộn đến nắm lấy tay Frère trong tuổi già cô quạnh thiếu bóng học trò, chút gì đó ấm lòng Frère lúc xế chiều hoàng hôn. Giờ đây quỳ bên mộ Frère, có hối tiếc cũng đã muộn màng. Con hối hận, con đáng trách, con có lỗi với hương hồn của Frère.

Frère ơi ! trong đêm ngồi gỏ đến dòng này, lòng con đã nghẹn lắm rồi ! cố kìm lòng để khỏi trào nước mắt, cố mím môi để khỏi bật thành tiếng trong đêm khuya. Nhưng …một trời thương tiếc, một nổi nhớ nhung con bật khóc trong xót xa ân hận. Con cũng biết Frère thương con lắm! Frère sưởi ấm một tuổi thơ bất hạnh con nhiều lắm! Frère cũng mong cũng chờ đợi có ngày gặp lại con ! Vậy mà… con nở sao vô tình, không vội kịp đến bên Frère. Và … Frère cũng đã mang theo nhiều tấm hình của con, từng để đầu giường, bên bàn làm việc của Frère xuống dòng sông lạnh giá về cỏi vỉnh hằng ...

Frère ơi ! với dòng này xin thay nén hương, một bó hoa tươi kính dâng lên Người. Và con tin rằng trên Thiên Đàng Frère đứng nhìn với nụ cười đôn hậu bao dung ngày nào đón nhận tâm tình này với lòng thành kính của con. Frère ơi ! Con mơ được trong giấc ngủ là một cậu học sinh ngoan ngày nào của Frère, quấn quýt bên Frère những buổi chiều bên vườn hoa kiểng đầy bướm lượn, giàn dưa gan tây cùng Frère tìm trái chín mộng, ly sinh tố ngọt thơm, tiếng nhạc bên máy hát cổ xưa và lời nồng ấm của Frère…Và con mãi mơ…

Nữa đời người đã bước qua, mỗi năm tôi vẩn đến nghiã trang Lasan với những bó hoa tươi. Nguyện cầu trên Thiên Đàng Frère thanh thản an lạc và bình yên nơi tâm hồn. Mùa Hiến Chương Nhà Giáo năm nay lại về, con tôi lại hối thúc đi Nhà sách nào thiệp nào quà cho Thầy cô giáo. Nhà sách tấp nập học sinh lỉnh kỉnh với quà thiệp. Giây phút chạnh lòng nhớ đến Frère !

Giờ đây tôi sẽ nói với con mình :”Ngày xưa, ba cũng có một người Thầy… nhân hậu kính mến lắm ! thương yêu dạy dổ và mang đến cho ba bao điều tốt đẹp. Nhưng ba chưa một lần đền đáp !? Để giờ đây ba xót xa mang nặng nổi luyến tiếc khôn nguôi. Con ơi ! Quà thiệp cũng chưa đủ. Con hãy ghé thăm thầy cô mỗi khi có dịp, thăm sức khỏe thầy cô khi hữu sự nha con !”.

Tiếc thương về Frère Leonard
Học trò Nguyễn Đạt Luân

Trích từ www.lasanhoingo.com

main menu